ప్రపంచ వాణిజ్యంలో ఒక్కో దేశం తీసుకునే నిర్ణయం, వేల కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న మరో దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థను కుదిపేస్తుంది. ఇటీవల మెక్సికో భారత్పై దిగుమతి సుంకాలను 50 శాతానికి పెంచేందుకు సిద్ధమవడం అలాంటి పరిణామమే. ఇది కేవలం టారిఫ్ పెంపు మాత్రమే కాదు. ఇది గ్లోబల్ మార్కెట్లో చోటుచేసుకుంటున్న కొత్త వాణిజ్య రాజకీయాల సంకేతం. ఈ నేపథ్యంలో ‘తగిన చర్యలు తీసుకుంటాం’ అంటూ భారత్ స్పందించడం, దౌత్యం–ఆర్థిక వ్యూహం రెండింటినీ సమతుల్యంగా నడిపించాలనే సంకల్పాన్ని సూచిస్తోంది.
మెక్సికో తీసుకున్న తాజా నిర్ణయం వెనుక కారణాలు స్పష్టంగా చెప్తోంది. స్వేచ్ఛా వాణిజ్య ఒప్పందం లేని దేశాల నుంచి వస్తున్న దిగుమతులను నియంత్రించడం, దేశీయ పరిశ్రమలను కాపాడుకోవడం, చైనా ఆధిపత్యాన్ని తగ్గించడం.. ఇవన్నీ ఆ దేశ ఆర్థిక విధానంలో కీలక లక్ష్యాలు. అయితే ఈ జాబితాలో భారత్ కూడా ఉండడం, భారత ఎగుమతిదారులకు ఆందోళన కలిగించే అంశం. ఆటో భాగాలు, ఇనుము–ఉక్కు ఉత్పత్తులు, రసాయనాలు, కొన్ని తయారీ వస్తువులపై ఈ సుంకాల ప్రభావం పడే అవకాశం ఉంది.
ఇప్పటికే ఈ ప్రతిపాదనలపై భారత్ సెప్టెంబరు నుంచే మెక్సికోతో చర్చలు జరుపుతుండడం గమనార్హం. ఇది ఒక్కసారిగా వచ్చిన సంక్షోభం కాదు. ముందే అంచనా వేసిన పరిణామమే. అందుకే భారత రాయబార కార్యాలయం, వాణిజ్య శాఖ ఈ అంశాన్ని మెక్సికో ప్రభుత్వ దృష్టికి తీసుకెళ్లాయి. ‘భారత్–మెక్సికో వాణిజ్య సంబంధాలు పరస్పర ప్రయోజనాలపై ఆధారపడి ఉన్నాయి’ అనే వాదనను భారత్ ముందుంచుతోంది. ఇది కేవలం రాజనీతి మాట కాదు. వాస్తవంగా రెండు దేశాల మధ్య వాణిజ్యం పెరుగుతున్న దశలో ఇలాంటి కఠిన సుంకాలు ఇరుదేశాల వ్యాపారులకు నష్టం కలిగిస్తాయి.
భారత్ ఈ విషయంలో తీసుకుంటున్న వైఖరి ఆసక్తికరం. వెంటనే ప్రతీకార సుంకాల మాటకు వెళ్లకుండా, చర్చల ద్వారా పరిష్కారం వెతకాలని ప్రయత్నిస్తోంది. ఇదే సమయంలో, ‘అవసరమైతే తగిన చర్యలు తీసుకునే హక్కు మాకు ఉంది’ అని స్పష్టంగా చెప్పడం ద్వారా తన ఆర్థిక ప్రయోజనాల విషయంలో వెనకడుగు వేయబోమని సంకేతమిచ్చింది. ఇది సమతుల్యమైన దౌత్యం. గట్టిగా మాట్లాడకుండా, బలహీనంగా కూడా కనిపించకుండా నడిచే మార్గం.
ఈ టారిఫ్ వివాదం మరో కీలక అంశాన్ని తెరపైకి తీసుకొచ్చింది.. భారత్, మెక్సికో మధ్య స్వేచ్ఛా వాణిజ్య ఒప్పందం అవసరం. ఇప్పటి వరకు ఈ అంశం చర్చలకే పరిమితమైంది. కానీ ఇప్పుడు వాస్తవ పరిస్థితులు ఆ ఒప్పందాన్ని వేగవంతం చేయాల్సిన అవసరాన్ని గుర్తు చేస్తున్నాయి. ఒకవేళ ఎఫ్టీఏ కుదిరితే, ఇటువంటి సుంకాల బెదిరింపులు ఆటోమేటిక్గా తగ్గిపోతాయి. భారత ఎగుమతిదారులకు లాటిన్ అమెరికా మార్కెట్లో మరింత స్థిరత్వం లభిస్తుంది. మరో వైపు మెక్సికో నిర్ణయం భారత పరిశ్రమలకు ఒక హెచ్చరిక కూడా. ఒకే మార్కెట్పై ఆధారపడడం ఎంత ప్రమాదకరమో ఇది గుర్తు చేస్తోంది. ఎగుమతుల విభజన, కొత్త మార్కెట్ల అన్వేషణ, విలువ ఆధారిత ఉత్పత్తులపై దృష్టి ఇవన్నీ ఇకపై మరింత కీలకంగా మారతాయి. ‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’ కేవలం దేశీయ వినియోగానికి మాత్రమే కాదు, గ్లోబల్ పోటీకి కూడా సిద్ధంగా ఉండాలన్న సంకేతం ఇది.
మొత్తానికి, మెక్సికో సుంకాల పెంపు నిర్ణయం భారత్కు ఒక పరీక్ష. అదే సమయంలో ఒక అవకాశం కూడా. చర్చల ద్వారా సమస్యను పరిష్కరించగలిగితే, భారత్ తన బాధ్యతాయుత వాణిజ్య భాగస్వామి ఇమేజ్ను మరింత బలపరచుకుంటుంది. ఒకవేళ చర్చలు ఫలించకపోతే, దేశీయ పరిశ్రమలను కాపాడుకునేందుకు కఠిన నిర్ణయాలు తీసుకునే స్థితికి భారత్ వెనుకాడదని కూడా ఈ స్పందన స్పష్టం చేస్తోంది. ప్రపంచ వాణిజ్యం ఇక సున్నితంగా లేదు. ప్రతి దేశం తన ప్రయోజనాల కోసమే నిర్ణయాలు తీసుకుంటోంది. ఈ ఆటలో భారత్కి అవసరం భావోద్వేగం కాదు, స్పష్టమైన వ్యూహం. మెక్సికో టారిఫ్ వ్యవహారం.. ఆ వ్యూహాన్ని పరీక్షించే మొదటి అడుగు మాత్రమే.
